Numan Bin Sâbit - Ebu Hanife Hakkında Bağdat Tarihi'nde Söylenenler

Her insan çağının şartlarıyla kuşatılmıştır ama bazıları en azından bazı konularda çağlarını aşabilmiştir. Ebu Hanife (ö.150/767) çağını aşanlardandır. Nitekim “Sen olmamış olaylar hakkında hüküm veriyorsun” diyenlere karşı, “biz önceden hazırlık yapıyoruz ki sıkıntılar gelip çattığında şaşırıp kalmayalım” demesi, onun ileri görüşlülüğünü gösterir. Buna Ebu Hanife'nin uzun vadeli planı da denebilir. Bilindiği üzere günümüzde Müslümanların çoğunluğu onun imamı olduğu Hanefi mezhebini takip etmektedir. Bu çeviride okuyucu Ebu Hanife'nin genelde bilinen görüşleri dışında az bilinen görüşleriyle karşılaşacaktır. Bu münasebetle belirtelim, Ebu Hanife'nin genelde bilinenden çok daha zeki olduğu anlaşılmaktadır. Bazı görüşleri tenkit edilmiş ama o çok derin tartışmalar yapmış, bazısı onun sözlerini kavrayamadığından dolayı tenkit etmiştir. Ebu Hanife'yi daha çok kıyasa ve rey ile içtihada karşı olan Ehl-i hadis tenkit etmiştir. Bunda mezhebi veya grupsal taassubun eseri görülmektedir. Ebu Hanife'nin bazı tartışmaları günümüzdeki ilmi tartışmaları aşmış gözükmektedir. Tabiatıyla çevrilen metinde Ebu Hanife'nin hayatıyla ilgili menkibevi şeyler de anlatılmıştır. Bu çeviri, el-Hatib el-Bağdadî'nin (ö.463/1071) meşhur adıyla Tarih-i Bağdat kitabında, diğer adıyla Tarihu Medineti's-Selam kitabında on beşinci ciltte yer alan “Numan bin Sabit Ebu Hanife” başlığı altında Ebu Hanife hakkında derlenen rivayetlerin ve görüşlerin, diğer bir ifadeyle söylenenlerin Türkçe çevirisidir. Biz de çeviriye bazı dipnotlar düştük. Bazı notlar Ebu Hanife'yi savunma gibi gözükebilir ama hakkı teslim etmek de ilimdendir. Hakikate ulaşmak çaba ister. İlmin sınırı yoktur.