Sualli Cevaplı İzahlı İzhar Tercemesi ve Rehber-i İmtihan ve İhtarrul Ahyar

Osmanlı medreselerinde ders kitabı olan ve Arapça öğrenmek isteyenlerin çok iyi tanıdığı bir eserdir İzhâr. Bu şöhretinden ötürü ulema tarafından üzerinde pek çok çalışma yapılmıştır. "İzhaâr üzerine yapılan çatışmaları antatırken bunların bir kısmına temas ettik. İşte bizim " Sualli Cevaplı İzahlı İzhar Tercemesi'" adını verdiğimiz bu eserde, bu çalışmalar cümlesinden olan iki kıymetli eserin mezc edilip bir takım ilavelerle neşre hazırlanmasından ibarettir. Bu eserlerden biri konya müderrislerinden hacı Seyyid Efendizade ali Şuhudi tarafından sualli-cevaplı olarak hazırlanan izhar tercemesidir. Her nekadar müellif eserine İzhar tercemesi demekte ise de mütalaa edildiğinde tercemeden ziyade sualli-cevaplı bir şerh çalışması olduğu görülür. Netekim eseri yayına hazırlarken yaptığımız tetkik sonucu Ali Şuhudi 'Efendinin, bu eserini, Muhammed b. Muâammed b. Ahmed'in " fethu'l-esrâr " nam eseriyle, Abdullah b. Salih b. İsmail'in "Eyyübî" diye meşhur eserini esas ittihaz ederek telif ettiğini tespit ettik. Bu iki eserin şerh olması doğal olarak Ali Şuhudi'nin eserine de şerh havası vermiştir. Ali Şuhudi'nin bu eseri pek çok kavaidi ve izhar metnine dair bir çok illeti ihtiva etmektedir. Hu haysiyetle son derece faideli bir eserdir. Fakat normal bir terceme özelliğini taşımamaktadır. Nitekim böyle bir iddiası da yoktur. Ancak bu durum, mübtediler açısından istifadeyi zorlaştırmadadır. İşte bu mülahazalarla esere Salihlî müftüsü H. Muhammed Lütfi'nin İhtaru'l-Ahyar Tercümetü İzharu'l- Esrar " adlı eserini de ilaveyi faideli gördük. Bu ilkinci eser aslında iki cüzdür. Birinci cüzü, mütercimin çeşitti mevzularda nasihatlarını ihtiva eder. İkinci cüzü ise izharın tefsiri bir tercümesidir. Biz bu eserimize, bu kıymetli eserin ikinci cüzünü aldık. Amacımız bu kıymetli iki eseri kütüphanelerin tozlu raflarından kurtarıp, talib-i ilmin istifadesine sunmaktır. Nitekim eserlerin ifade ve uslublarına pek dokunmadık Sadece bazı yerlerde parantez içi açıklamalar ve dipnotlarla okuyucuya yardımcı olmak istedik. Eseri tamamen sadeleştirme yoluna da gitmedik İstedik ki osmanlıcanın o büyüleyici güzelliğinden talib-i ilim mahrum olmasın. Ayrıca böyle bir çalışmaya bizi iten sebeblerden biri de mevcut baskıların bir çok hatayı ihtiva etmesidir. İşte bu mülahazalarla eseri yayına hazırladık. Görülebilecek tüm hatalar aczimizin, doğrular ise Allah (c.c.) 'ün tevfik'u inayetinin eseridir. Nedim Payalan Mustafa YAVUZ